De kweekforel is vooral vrouwelijk

Er is iets vreemds aan de hand. Vraag je naar forel, dan krijg je vooral de gekweekte forel. De wilde forel is namelijk overbevist, daarom mag er niet meer op gevist worden. En als je kiest voor gekweekte forel, dan krijg je vooral vrouwelijke forel. 

In de uitzending van Keuringsdienst van waarde zegt forelkweker Philip Hermans daar het volgende over: ‘In de supermarkt koop je vooral vrouwelijke vissen. Die forellen zijn sneller vet te mesten en makkelijker te kweken.' 

Hoe dat komt? Hermans: 'Mannetjes zijn geneigd om met elkaar te vechten, wat we in de kwekerijen willen vermijden om onrust en verwondingen te voorkomen'. Op welke manier mannetjesforellen uit de kwekerijen blijven, wordt niet duidelijk. ‘Dat geheim ligt bij de grote eitjeskwekers’, vertelt Hermans.

Tot wel 8.000 viseitjes per forel

Eén van de kraamkamers van de regenboogforel, ligt in de Franse Pyreneeën. Viseikweker Frederic Chachelou vertelt er in de Keuringsdienst van waarde-uitzending meer over. Hij produceert jaarlijks zo'n 150 miljoen bevruchte foreleitjes. 

In grote bassins brengen de kwekers de moederforellen in slaap, voordat de kwekers ze 'melken’. Chachelou: 'Ze worden verdoofd en daarna knijpen we in hun buik om de eitjes te verzamelen. Bij sommige vrouwtjes kan dit oplopen tot wel 8.000 eitjes.’

Hoe slagen ze erin dat de vis alleen maar vrouweneitjes legt? Chachelou: 'We kruisen vrouwtjes met valse mannetjesforellen. Dit zijn forellen die genetisch vrouwelijk zijn, maar fysiek mannelijk. De valse mannetjes hebben twee X-chromosomen (XX), in plaats van één X- en één Y-chromosoom (XY). Je krijgt dan dus alleen vrouwelijke eitjes.’ 

Hoe ze dat precies doen, wil Chachelou niet zeggen.

Hormoonvoer verandert het vrouwtje

Een andere viseikweker wil wel iets meer kwijt over het kweken van vrouwtjesforellen. Hij legt uit dat tijdens de ontwikkeling van de vis, hormoonvoer met testosteron wordt gebruikt. Hierdoor gaat het vrouwtje zich gedragen als een mannetje en sperma produceren. Met dit sperma kan de vrouwtjesforel vervolgens een ander vrouwtje bevruchten.

En de valse mannetjes? Die worden in Frankrijk gedood, om zo zuiver sperma te krijgen. Deze praktijk is volgens deze kweker een wereldwijde standaard. Het sperma van deze valse mannetjes wordt daarna in een grote bak met foreleitjes geplaatst, waarna de kwekers ze handmatig bevruchten. 

Behandeling met warmte of druk

Het proces gaat zelfs nog een stap verder bij de eitjeskweker. De foreleitjes ondergaan een speciale behandeling met warmte of druk. Dat zorgt voor een cruciale verandering in de celeigenschappen: ze verliezen hun vruchtbaarheid. 

Deze behandelde eitjes staan bekend als 'triploïde eitjes'. Door hun verloren vruchtbaarheid concentreren de vissen zich volledig op voeden en groeien. Dit zorgt ervoor dat de vissen in een kortere tijd klaar zijn om op ons bord te belanden.

Er zijn alternatieven

Toch zijn er ook biologische kwekers, zoals de Belgische Olivier Mathonet, die laten zien dat het anders kan. In zijn kweekbassins brengt hij mannetjes en vrouwtjes samen, waardoor de voortplanting op een geheel natuurlijke wijze plaatsvindt. Het gevolg is wel minder forellen, het nodige geweld en tragere groei. 
 
Mathonet ziet dat de markt vraagt om steeds snellere en efficiëntere productiemethoden. ‘Ik betwijfel of we op deze manier kunnen doorgaan,’ vertelt hij. ‘De consument wil nu forel en is niet bereid om twee jaar te wachten. Maar voor biologisch gekweekte forel heb ik die tijd wel nodig.’  

Regenboogforel doet zijn naam eer aan

Kortom, mocht je weer eens in de super voor het visschap staan: er is flink gespeeld met de voortplanting van de forel. Tenzij je oog valt op de biologische variant, die voelt zich als een natuurlijk voortgeplante vis in het water.